هر فعال اقتصادی که در حوزه‌ی صادرات مشغول است، برای ادامه‌ی فعالیت‌های اقتصادی خود نیاز دارد با قوانین مهم صادرات کالا آشنا باشد. تسلط به این قوانین سبب می شود که در صورت بروز اختلاف فرد بتواند مشکلات خود را حل کند. مهم‌ترین قانون‌های این حوزه، قانون مقررات صادرات و واردات و قانون امور گمرکی می‌باشند.
قوانین مهم صادرات کالا که باید بدانیم
هر فرد حقیقی یا حقوقی که در این حوزه مشغول به کار است، برای آن که بتواند فعالیت‌های اقتصادی خود را به خوبی پیش ببرد، لازم است که با قوانین مهم صادرات و مقررات مربوط به آن آشنا شود. قوانین مهم مربوط به صادرات به چندین بخش تقسیم بندی میشوند.
در این مقاله به نکات مهمی که در قوانین صادرات وجود دارد می‌پردازیم.
کدام کالا از نظر قانون کالای صادراتی تلقی می شود؟
بر اساس ماده‌ی ۲ قانون مقررات صادرات و واردات مصوب سال ۱۳۷۲ کالاهای صادراتی به سه گروه تقسیم میشوند:
- کالای مجاز: کالایی است که صدور یا ورود آن با رعایت ضوابط، نیاز به کسب مجوز نداشته باشد.
- کالای مشروط: به کالایی گفته می‌شود که صدور یا ورود آن تنها با کسب مجوز امکان‌پذیر است.
- کالای ممنوع: به کالایی گفته می‌شود که صدور یا ورود آن به موجب شرع مقدس اسلام (اعتبار خرید، فروش و مصرف) یا به موجب قانون ممنوع اعلام شود مانند: اسلحه، مشروبات الکلی، مواد مخدر و موارد دیگر که در آیین نامه‌های مربوطه آمده است.
نکته‌ای که در تبصره‌های این ماده وجود دارد این است که دولت اختیار آن را دارد که در شرایط خاص زمانی با رعایت قوانین مربوطه، صدور یا ورود بعضی از کالاها را ممنوع نماید. نوع و مشخصات کالاهای صادراتی ذکر شده در ماده ۲ در آیین نامه های عملیاتی معین شده است.
اسناد و مدارک لازم برای صدور کالا در قوانین مهم صادرات
هر صادرکننده‌ای لازم است اسناد و مدارکی را برای صادرات کالای مورد نظر خود به همراه داشته باشد. این مدارک شامل کارت بازرگانی و گواهی استاندارد، گواهی قرنطینه و در صورت لزوم گواهی بهداشت می شود. پس از آماده سازی این مدارک، صادرکننده کالای صادراتی را به اداره‌ی گمرک می برد و پس از دریافت قبض انبار اظهارنامه‌ی صادراتی خود را در ۴ نسخه تنظیم و به گمرک تحویل می‌نماید. یک نسخه از این اظهارنامه به عنوان پروانه صادرات برای وی محسوب می‌شود.
آیا برای صادرات هر کالایی نیاز به کارت بازرگانی داریم؟
یکی از قوانین مهم صادرات که باید بدانیم این است که طبق ماده‌ی ۳ قانون مقررات صادرات و واردات شخصی که مبادرت به صادرات کالای تجاری می‌نماید، می بایست کارت بازرگانی داشته باشد.
اطلاعات هر کالایی که جنبه‌ی تجاری برای صادر شدن به کشوری را پیدا می‌کند، می بایست در سامانه‌ی جامع گمرکی ثبت بشود و صادرکننده مبادرت به دریافت کارت بازرگانی نماید.
دو نکته در اینجا وجود دارد:
نکته‌ی اول این است که همراه داشتن کالای مسافری که جنبه تجاری نداشته باشد، به کارت بازرگانی احتیاج ندارد. مثلاً در سفرهای زمینی خودرو کاپوتاژ می‌شود تا مسافر بتواند آن را به عنوان کالای مجاز همراه داشته باشد.
نکته‌ی دوم این است که طبق تبصره‌ی سوم همین ماده شرکت های تعاونی، کلیه مرزنشینان و ایرانیان مقیم خارج از کشور که دارای کارنامه شغلی مجاز از وزارت کار و امور اجتماعی هستند، از داشتن کارت بازرگانی معاف می‌باشند.
آیا عهد و پیمان ارزی برای همه‌ی کالاهای صادراتی لازم است؟
براساس ماده‌ی سیزدهم این قانون، همه‌ی کالاهای صادراتی کشور از هرگونه تعهد یا پیمان ارزی معاف می‌باشند. طبق همین ماده نفت خام و فرآورده‌های پایین‌دستی آن که مقررات خاص خود را دارا هستند از این قانون مستثنی می‌باشند.
مرجع حل اختلاف بین صادرکننده و گمرک کیست؟
پیش از این طبق ماده‌ی ۱۴ این قانون و تبصره‌های آن، مرجع حل اختلاف بین صادرکننده و گمرک کمیسیونی مرکب از نمایندگان وزارت صنعت، معدن و تجارت، گمرک ایران و مرکز توسعه‌ی صادرات تعیین شده بود، اما بر اساس ماده‌ی ۱۴۴ قانون امور گمرکی مصوب سال ۹۰ مرجع رسیدگی به تمامی اختلافات گمرکی کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی است. از آنجا که قانون دوم قانون لاحق محسوب می‌شود، این مرجع ذی صلاح است.
جوایز صادراتی در قوانین مهم صادرات به چه معناست و آیا مجاز می‌باشد؟
طبق ماده‌ی ۱۹ قوانین مقررات صادرات و واردات دولت اختیار دارد برای تشویق صادرات همه ساله مبلغی را در بودجه‌ی سنواتی منظور کند و به عنوان کمک سود تسهیلات به صادرکنندگان پرداخت نماید.
این پرداختی به پیشنهاد وزارت بازرگانی و تصویب هیئت وزیران انجام می‌شود.
آیا مسئولان استانی می‌توانند از کالاهای صادراتی عوارض دریافت کنند؟
خیر. طبق ماده‌ی ۱۸ قانون مقررات صادرات و واردات این اقدام ممنوع بوده و تخلف قانونی محسوب می‌شود. بنابراین فرد یا افراد مرتکب تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند.
قوانین مهم صادرات در خصوص فرش
کشور ما در زمینهی فرش حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، به همین جهت براساس ماده‌ی ۲۲ قانون مقررات صادرات و واردات صدور فرش های صادراتی از ۳۰ رج به بالا که بدون شناسنامه هستند را ممنوع کرده است. این کار به منظور حفظ و صیانت فرش ایران و ایجاد زمینهی مناسب برای حمایت از آن در بازارهای جهانی صورت می گیرد. براین اساس چنانچه فرشهای 30 رج به بالا شناسنامه داشته باشند امکان صادرات آنها وجود دارد.
در مجموع قوانین مهم صادرات در کل کدام قانون ها هستند؟
در این مقاله ما سعی کردیم نکات مهم از همه‌ی قوانین مهم صادرات را برای شما جمع آوری کنیم. برای جمع‌بندی باید بدانید قوانین و مقررات مربوط به صادرات به چندین بخش تقسیم بندی میشوند و سپس توسط آیین نامه ها و بخشنامه ها در سطح کشور به اجرا در می‌آیند.
در ادامه به قوانین مهم صادرات که همه‌ی بازرگانان و فعالان اقتصادی در حوزه‌ی صادرات باید نسبت به آن ها آشنا باشند اشاره می‌کنیم.
- قانون مقررات صادرات و واردات: بدون شک در بحث تجارت و صادرات، این قانون اصلی‌ترین و مهم‌ترین قانون محسوب می‌شود. بنابراین برای هر فعال تجاری یا صادرکننده لازم است که به این قانون مسلط باشد.
- آیین نامه اجرایی مقررات صادرات و واردات: اصولا هر قانونی که به تصویب مجلس می‌رسد، پس از آن یک آیین نامه‌ی اجرایی نیز تصویب می‌شود که نحوه اجرا کردن آن قانون را به جزئیات و تفصیل توضیح داده است.
- قانون امور گمرکی:یکی از قوانین مهم صادرات در دنیای تجارت قانون امور گمرکی است که در سال ۹۰ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است. این قانوندر بخش‌های مختلف به مباحث مهمی مانند تخلفات و قاچاق، وظایف سازمان گمرک، تشریفات گمرکی، انبارها و سردخانه های گمرک،فرآیندهای گمرکی، هزینه‌های انجام خدمات گمرکی و بسیاری نکات مهم دیگر اشاره کرده است.
- آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی: این آیین نامه نیز نکات دقیق‌‌تر اجرایی و عملیاتی در خصوص امور گمرکی را ارائه می‌دهد.
- کنوانسیون ها و قراردادهای بین المللی: حمل و نقل کالا از مهم‌ترین فرآیندها و مراحل صادرات حمل و نقل کالا است. روش های مختلفی برای حمل و نقل کالا از جمله روش های زمینی، هوایی، دریایی و ترکیبی از این موارد وجود دارد، به همین نسبت کنوانسیون‌های مختلفی هم در این زمینه تصویب شده است که هر فعال اقتصادی می‌بایست به آنها آگاه باشد. مثلاً در زمینهی حمل و نقل هوایی کنوانسیون ورشو و شیکاگو از جمله مهم‌ترین قراردادهای بین المللی هستند. در زمینهی حمل و نقل دریایی کنوانسیون بروکسل و هامبورگ و لاهه را می‌توان مثال زد. در زمینهی حمل و نقل جاده‌ای و زمینی کنوانسیون کارنه تیر می‌تواند یکی از قوانین مهم صادرات به حساب بیاید.
در مجموع تسلط به این قوانین می‌تواند برای فعالان اقتصادی در زمینهی صادرات مفید باشد.