ترخیص کالا از گمرک فرایندی پیچیده است که در آن صاحب کالا برای خارج کردن کالای خود از گمرک می‌بایست مراحل بسیاری را طی کند. در مسیر این فرایند صاحب کالا باید اسناد و مدارک مورد نیاز گمرک را تهیه کند و مجوزهایی که قانونی بودن نقل و انتقالات تجاری وی را نشان می‌دهد، به همراه داشته باشد.کمک گرفتن از یک ترخیص‌کار یا یک وکیل خوب گمرکی می‌تواند به انجام این فرایند سرعت ببخشد.
ترخیص کالا از گمرک
ترخیص کالا از گمرک فرایندی است که در آن تاجر یا فعال اقتصادی برای خارج کردن کالای خود از گمرک اقداماتی را انجام می‌دهد که از پیش معین شده است. به عبارت دیگر، ترخیص کالا از گمرک همان اقدام به سپری کردن تشریفات ضروری اداره‌ی گمرک است تا تاجر بتواند کالای خود را وارد کشور نماید. این کار می‌تواند هم توسط خود تاجر یا صاحب کالا و هم توسط نماینده‌ی قانونی او انجام شود.
داشتن یک ترخیص‌کار خوب یا وکیل گمرکی در این مورد می‌تواند کمک کننده باشد، چرا که اقدامات مورد نیاز برای ترخیص کالا از گمرک می‌توانند پیچیده و دشوار باشند. اگر هر یک از مراحل به درستی انجام نپذیرد می‌تواند سبب شود گمرک، کالا را به عنوان کالای قاچاق بشمارد و صاحب کالا متحمل خسارت‌های مادی و معنوی به لحاظ اعتبار کاری بشود.
مراحل ترخیص کالا از گمرک
ترخیص کالا از گمرک مراحلی دارد که شامل موارد زیر است:
مرحله‌ی اول دریافت پروفرما و پکینگ لیست است.
فروشنده‌ی کالا معمولاً لیستی از کالای فروخته شده را تهیه می‌کند که در آن لیست اطلاعات کالا مثل نوع کالا، تعداد، وزن کالا، ابعاد، ماهیت آن، ارزش یک قلم از این کالا و ارزش کل کالا آمده است. به این لیست “پکینگ لیست” گفته می‌شود.
پروفرما همان پیش فاکتور است که در آن تاریخ، نام و لوگوی تجاری فروشنده‌ی وسایل، مشخصات از قبیل آدرس و تلفن و غیره نوشته شده است. از طرف دیگر مشخصات خریدار کالا نیز در پیش فاکتور می‌آید. معمولاً برای اعتباربخشی به پروفرما، امضای فروشنده باید در پیش فاکتور باشد.
مرحله‌ی دوم اخذ مجوز ثبت سفارش بازرگانی است.
اخذ مجوز ثبت سفارش اجباری است و بدون داشتن آن هیچ کالای تجاری از گمرک ترخیص نمی‌شود. برای اخذ مجوز ثبت سفارش کالا یک سامانه‌ی جامع گمرکی به نشانی ” https://www.ntsw.ir ” راه اندازی شده است و اخذ مجوز را به شکل الکترونیکی امکان‌پذیر کرده است.
البته دقت داشته باشید که مجوز ثبت سفارش کالا در بازه ی زمانی 3 تا 6 ماهه قابل استفاده است و در صورت عدم استفاده از آن باید تمدید شود.
مرحله‌ی سوم بیمه کردن کالاهاست که نیازی به توضیح بیشتر ندارد.
در مرحله‌ی چهارم نیاز است که جهت بازرسی در مبدا و مقصد، هماهنگی‌های لازم صورت بگیرد.
در مرحله‌ی پنجم ترخیص کالا از گمرک، تاجر یا نماینده قانونی او برای آن که ارز و حواله بانکی به او اختصاص یابد، می‌بایست در بانک تشکیل پرونده دهد. برای تشکیل پرونده نیاز به ارائه‌ی یک سری مدارک داریم که در زیر آمده است:
- اصل و تصویر گواهی مودیان مالیاتی
- اصل و کپی کارت بازرگانی
- فرم تشکیل شده‌ی تعهد نامه‌ها
- تصویر مجوز ثبت سفارش
- کپی پرفورما با کلیه‌ی اصلاحات آن
- چنانچه تاجر شخص حقوقی است، تصویر آخرین روزنامه رسمی شرکت لازم است.
- اصل بیمه نامه و رسید پرداخت حق بیمه
- درخواست دادن کتبی در سربرگ شرکت به همراه جزئیات
- تکمیل فرم تقاضای صدور حواله‌ی ارزی جهت واردات
- مصوبه‌ی اعتباری و نامه‌ی احراز شرایط توسط شعبه ریالی مربوطه
مرحله‌ی ششم ارتباط برقرار کردن با شرکت حمل و نقل بین المللی است.
یافتن یک شرکت حمل و نقل بین المللی معتبر که کالای شما را با ایمن‌ترین روش و تجهیزات ممکن حمل و نقل کند و از آسیب دیدن کالای شما جلوگیری کند، در این مرحله بسیار اهمیت دارد.
در مرحله‌ی هفتم پس از یافتن شرکت حمل و نقل بین‌الملل مطمئن، تاجر می‌بایست اسنادی را که نشان می‌دهد حمل کالای او بر عهده‌ی این شرکت حمل و نقل است، دریافت نماید.
مرحله‌ی هشتم حالا زمان آن فرا رسیده است که اگر اسناد نواقص جزئی دارند، تکمیل گردد و پرونده‌ی تاجر تشکیل شود.
در مرحله‌ی نهم ترخیص کالا از گمرک پیش نویس دور اظهاری واردات تنظیم می‌گردد.
در این مرحله مدارکی که برای دور اظهاری واردات لازم است، آماده می‌کنیم. دور اظهاری واردات از طریق سامانه ای پی ال به آدرس ” https://epl.irica.ir ” به صورت الکترونیکی انجام می‌پذیرد و ۱۷ مرحله‌ی آن در پنجره‌ی واحد تجارت فرامرزی به صورت زیر تعیین شده است:
- قوانین و توافق نامه
- تکمیل اطلاعات اظهار
- مشاهده‌ی اطلاعات قبض انبار
- گواهی بازرسی
- اظهارنامه‌ی ارزش
- لیست عدل بندی
- ورود اطلاعات فاکتور
- ورود اطلاعات گواهی مبدا
- ورود مجوز
- مشاهده اطلاعات بارنامه
- اضافه کردن مدارک
- تایید نهایی
- ورود کد یکتای کالا
- صدور کوتاژ
- مشاهده‌ی وضعیت اظهار
- صدور مجوز کامیون
- اتمام فرآیند
مرحله‌ی دهم بررسی و تایید توسط کارشناس فنی گمرکی و بازرگانی است.
در این مرحله دایره‌ی فنی گمرک اسناد دریافتی را بررسی می‌کند و در صورت تایید توسط سیستم، یک شماره‌ی کوتاژ به شما ارائه می‌شود.
در مرحله‌ی یازدهم دور اظهاری واردات به پایان می‌رسد و کالا وارد مسیرهای گمرکی می‌شود.
انواع مسیرهای گمرکی در ترخیص کالا از گمرک
برای آن که ترخیص کالا از گمرک در زمان سریع‌تری اتفاق بیفتد و ریسک اشتباه کردن نیروهای گمرکی در هنگام اجرای مراحل کنترل پایین بیاید، سه مسیر متفاوت برای مسیرهای گمرکی تعیین شده است. این مسیرها، مسیر سبز، زرد و قرمز هستند. تعیین این که کالای بازرگان از کدام مسیر ترخیص شود، بر عهده‌ی سیستم است. سیستم با توجه به اینکه نوع کالای تاجر چیست، کشور تولید کننده‌ی آن کیست و همچنین با توجه به اعتبار فروشنده‌ی کالا و اظهارکننده، مسیر کالا را مشخص می‌کند. البته گاهی امکان دارد انتخاب مسیر به صورت شانسی و تصادفی باشد. هرکدام از این مسیرها مراحل مربوط به خود و مزایا و معایب مربوط به خود را دارد.
اگر برای کالایی مسیر سبز تعیین شود، صاحب کالا باید برای اخذ مجوزهای لازم اقدام کند یا آن که مستقیماً به صندوق ارجاع داده می‌شود.
اگر مسیر زرد برای کالا تعیین شود، اسناد ارائه شده توسط کارشناس فنی گمرک بررسی می‌شود، به بخش دایره‌ی ارزش ارجاع داده می‌شود تا ارزش اظهاری سوابق گمرکی و دیگر موارد آن بررسی شود و پس از آن به صندوق ارجاع داده می‌شود.
در نهایت اگر مسیر قرمز برای کار تعیین شده باشد، ارزیابی و کنترل کالا به صورت فیزیکی صورت می‌گیرد، مجوز های لازم برای کالا اخذ می‌شود، برای بررسی و تعیین ارزش به بخش دایره‌ی ارزش ارجاع داده می‌شود، توسط کارشناس فنی گمرک بررسی می‌شود و سپس به صندوق ارجاع داده می‌شود.
مرحله‌ی پرداخت به صندوق و صدور سند ترخیص
پس از آن که گمرک مبلغ پرداختی تاجر را مشخص کرد، تاجر یا نماینده‌ی قانونی او مبلغ پرداختی را به صورت فیش نقدی به حساب گمرک واریز می‌نماید. پس از پرداخت فیش، پروانه‌ی سبز گمرکی برای تاجر صادر می‌شود. پروانه‌ی سبز یک سند است و دریافت آن به معنای پایان عملیات ارزیابی به شمار می‌آید. در این مرحله، صاحب کالا به گمرک تسویه کرده است و می‌تواند برای خروج کالای خود از گمرک اقدام کند.
مرحله‌ی آخر ترخیص کالا از گمرک، انبارداری و اجازه بارگیری است. پس از گذراندن تمامی مراحل قبل، گمرک مجوز بارگیری را صادر می‌نماید و انبار گمرک مبلغی به عنوان مبلغ انبارداری از تاجر یا صاحب کالا دریافت می‌نماید و پس از آن مهر درب خروج صادر می‌شود و صاحب کالا می‌تواند کالای خود را از گمرک خارج کند.
جمع بندی
ترخیص کالا از گمرک فرایندی پیچیده است که در آن صاحب کالا برای خارج کردن کالای خود از گمرک می‌بایست مراحل بسیاری را طی کند. در مسیر این فرایند صاحب کالا باید اسناد و مدارک مورد نیاز گمرک را تهیه کند و مجوزهایی که قانونی بودن نقل و انتقالات تجاری وی را نشان می‌دهد، به همراه داشته باشد. نکته‌ی مهم در این بحث این است که اگر طی کردن این مراحل برای صاحب کالا سخت است، وی می‌بایست از یک ترخیص‌کار یا وکیل گمرکی کمک بگیرد تا از بروز اشتباه و قاچاق شناخته شدن کالای خود پیشگیری نماید.